Anjel
Lertxundi

1948 (Orio)

Egile honen
beste liburuak

NOBELA

Goiko kale

1973, Gero

Ajea du Urturik

1971, Etor

Hamaseigarrenean aidanez

1983, Erein

Urtero da aurten

1984, Erein

Tobacco days

1987, Erein

Carla

1989, Erein

Kapitain Frakasa

1991, Erein

Otto Pette

1994, Alberdania

Lehorreko koadernoa

1998, Alberdania

Zorion perfektua

2002, Alberdania

Ihes betea

2006, Alberdania

Konpainia noblean

2004, Alberdania

Zoaz infernura, laztana

2008, Alberdania

NARRAZIOA

Piztiaren izena

1995, Alberdania

Azkenaz beste

1996, Alberdania

Letrak kalekantoitik

1996, Alberdania

Argizariaren egunak

1998, Alberdania

Lurrak berdinduko nau

1990, Erein

IPUINA

Hunik arrats artean

1970, Lur

Aise eman zenidan eskua

1979, Erein

SAIAKERA

Mentura dugun artean

2001, Alberdania

Gogoa zubi

1999, Alberdania

KRONIKA

Italia, bizitza hizpide

2004, Alberdania / Berria

ETNOGRAFIA

Tresak eta Kordelak

1993, Zarauzko Udala/Itxaropena

ANTOLOGIA

Horrela bizi bagina beti (Euskal umorearen antologia)

1991, Erein

HAUR ETA GAZTE LITERATURA

Gizon kabalen piurak

1982, Erein

Tristeak kontsolatzeko makina

1982, Erein

Eskiatzaile herrenaren kasua

1988, Erein

Kaxkajo bahituaren kasua

1988, Erein

Paris de la France-ko pateen kasua

1988, Erein

Alarguntsa sikodelikoaren kasua

1989, Erein

Sardina ezpain gorriaren kasua

1989, Erein

Peru eta Marixe, mila eta bat komerixe

1993, Erein

Estalaktita rockeroaren kasua

1989, Erein

Nire kuleroak

1999, Elkar

Musubero mon amour

2000, Elkar

Aizak eta aizan elkarrekin dantzan

2002, Elkar

Martin Ugalde, leialtasun baten historia

1997, Andoaingo Udala

Liburu txikia baina oso interesgarria euskal kulturaren langile hori ezagutzen laguntzen diguna, Martin Ugaldek merezimendu osoz jaso behar zuen omenaldi apala, errespetuz eta leialki egina.

Javier Rojo (El Correo, 1997-11-05)

Iltzaileak

 

        Martin Ugalderen Iltzalleak da ahozko tradizioarekiko lotura zuzenetik zein kostunbrismoaren bideetatik desbideratzen eta bide propioa egiten ahalegintzen den lehendabiziko euskal ipuin-bilduma.

        Sarritan erreibindikatu dut Iltzalleak euskal ipuin modernoaren hastapen gisa. Gauza bera egin dute, nik dakidala, Inazio Mujika Iraolak, Koldo Izagirrek eta Xabier Mendiguren Elizegik ere.

        Erreibindikazio gero eta onartuago horrek baditu kortesiatik haratago dauden arrazoi garbiak, gurean Ugalde baitugu ipuin literarioaren autonomia erreibindikatzen duen lehendabiziko euskal autorea:

 

        «En el País Vasco, y también en España, hay la constumbre de creer que este género es un arte menor dedicado a los niños, algo así como lo que la acuarela de ilustración infantil es a la pintura formal».

 

        Kostunbrismotik guztiz urrun, Martinek eta haren adiskide Jokin Intzak gerra inguruko urteetan bizi eta ikusi izan zituzten gertakari lazgarrien ispilutza egiterakoan, Ugalderen errealismoak bat egiten du galtzaileekin. Erresistentziako ipuinak deitzen die Ugaldek berak, pose neutral-estetikoen juzkuekiko kezkarik gabe.

        Badakigu, beraz, zein den Ugalderen talaia (haren posizioa ez da sekula ekidistantzia aseptikoa izan, eta ez da inoiz saiatu irakurleak horrelakorik pentsa dezan). Lekukotzaren autentikotasunak du garrantzia, eta ez gertakarien deskribaketa objektibo-uste hotzak. Onak eta gaiztoak baino, irabazleak eta galtzaileak bereizten ditu Ugaldek. Edo sufrimendua banatzeko mekanismoen jabe guztiz ahaltsu bihurtu direnak eta sufritzaileak. Historiak banatutakoak, beraz, eta ez juzku moralak...

        Hala ere irakurleak hautaketa horri iritzi liezaiokeen manikeismoak ironia du ukendu, eta, Lizardiren ondoren, Ugalde dugu tresna horri, gauza bat esan arren beste guztiz desberdin bat erakusten digun baliapide maltzurrari, bere benetako neurria ematen dion euskal idazlea: begirada ez da esfinge hotz hieratiko batena, asmo jakinez bideratua baino...

        Ugalderen lehen ipuinotako modernitatearen beste ezaugarri bat ipuinaren tajukera da, erritmo biziz, elipsiez eta jauzi narratiboez osatua. Iradokizuna, zehar-esana eta ezkutatzen dena ere kontakizunaren parte garrantzitsuak dira: idazleak hainbat elementuren ausentzia nabarmentzen du irakurleak lerro-arteko kontakizun eta mezu intsinuatuak ere jaso ahal izan ditzan.

Garapena: Dijitalidadea SL